Οι δείκτες της γλωσσικής ανάπτυξης που σηματοδοτούν την κατανόηση και την έκφραση του λόγου, διαμορφώνονται σύμφωνα με τους αναπτυξιολόγους ανάλογα με την ηλικία του παιδιού. Όπως είναι βέβαια φυσικό, το κάθε παιδί είναι μοναδικό και ακολουθεί τους δικούς του ρυθμούς ανάπτυξης. Σε καμία περίπτωση, όμως, δε θα πρέπει να του στερείται η δυνατότητα να επικοινωνήσει με τους ανθρώπους γύρω του και οι γονείς θα πρέπει να απευθύνονται σε ειδικό όταν έχουν προβληματισμούς σχετικά με την ανάπτυξη των παιδιών τους.. Παρακάτω αναγράφονται ενδεικτικά μερικά από τα ορόσημα της γλωσσικής ανάπτυξης ενός παιδιού από τη γέννηση μέχρι την παιδική ηλικία (Καμπανάρου, 2007).
- 0 -1 μηνών -> Αντιδρά στον ήχο, ησυχάζει στο άκουσμα φωνής.
- 2-3 μηνών -> Αρθρώνει κάποια φωνήεντα, αντιδρά στην ομιλία, επαναλαμβάνει «αγκού».
- 4-6 μηνών -> κάνει το λεγόμενο «βάβισμα» το οποίο χαρακτηρίζεται από την παραγωγή σειρών από συλλαβές που μοιάζουν με τις συλλαβές των γλωσσικών ερεθισμάτων και έχουν την μορφή «σύμφωνο-φωνήεν- σύμφωνο-φωνήεν» για παράδειγμα (μπαμπαμπα) και πειραματίζεται με την δύναμη της φωνής του.
- 7-9 μηνών -> Αντιδρά περισσότερο αναλόγως με την συναισθηματική φόρτιση της φωνής του ενήλικα, αρθρώνει περισσότερα φωνήματα, λέει «μαμά» – «μπαμπά».
- 10-12 μηνών -> Καταλαβαίνει λέξεις που αφορούν την ρουτίνα του, καταλαβαίνει το «όχι», γυρίζει στο όνομά του, προφέρει λεξούλες (π.χ. άτα, μαμά), αρθρώνει χωρίς λάθος τα φωνήματα α, ου, ε, ι, π, μπ, μ)
- 13 -15 μηνών -> Προφέρει 5-10 λέξεις συνειδητά και αυτόνομα, κυρίως ουσιαστικά και ονόματα, διαμορφώνεται η «περιστασιακή» ομιλία.
- 16-18 μηνών -> Εκτελεί απλές εντολές, προφέρει λιγότερες από 20 λέξεις, συνδέει 2 λέξεις και φτιάχνει φράσεις.
- 19-22 μηνών -> Χρησιμοποιεί λιγότερες από 50 λέξεις που αφορούν την καθημερινότητά του, οι προτάσεις του περιλαμβάνουν Ρήμα -Αντικείμενο και χρησιμοποιεί λέξεις όπως «εγώ» και «δικό μου».
- 2-2,6 ετών -> Απαντά σε ερωτήσεις «ναι»- «όχι», ονοματίζει αντικείμενα καθημερινότητας, λέει φράσεις και ελλιπείς προτάσεις, χρησιμοποιεί προθέσεις, πληθυντικό αριθμό, ενεστώτα και αντωνυμίες.
- 3,6-4 ετών -> Ονοματίζει επιμέρους στοιχεία αντικειμένων, λέει χωρίς αλλοιώσεις φθόγγους (φ-β, χ-θ,γ), χρησιμοποιεί κολακευτικές λέξεις, καταλαβαίνει όταν λέει κάτι λάθος, δημιουργεί προτάσεις 3-4 λέξεων, κατανοεί, κατηγοριοποιεί λέξεις, χρώματα, μεγέθη, έχει 800-1500 λέξεις εκφραστικό λεξιλόγιο, και προσληπτικό λεξιλόγιο λιγότερες από 2800 λέξεις.
- 4-6 ετών -> Κατακτά όλα τα φωνήματα (τελευταίο αρθρώνει το «ρ»), καταλαβαίνει περίπου 12.000 λέξεις, χρησιμοποιεί τους χρόνους των ρημάτων, άρθρα και άλλους γραμματικούς κανόνες, δημιουργεί άρτιες συντακτικά προτάσεις, κατανοεί επαγγέλματα, δημιουργεί δικές του λέξεις και συμμετέχει σε διάλογο αβίαστα.
Γενικότερα, η ομιλία των παιδιών πρέπει να γίνεται κατανοητή ως την ηλικία των τριών ετών ενώ ως την ηλικία των έξι ετών τα παιδιά θα πρέπει να γνωρίζουν πως να παράγουν τους περισσότερους ήχους. Στην περίπτωση που δεν συμβεί κάτι τέτοιο, οι γονείς θα πρέπει να απευθυνθούν σε κάποιον αναπτυξιολόγο. (Justice & Pense, 2008).
Φωτογραφία από Виктория Бородинова από το Pixabay